Spekülatif Felsefe.
Spekülatif Felsefe.
(Philosophical Dictionary) :
(Os. Felsefe-i nazariyye, Fr. Philosophie speculative). Nesnel gerçekliğe baş vurmaksızın ansal kurgularla yapılan felsefe... Pratikle ilgilenmeksizin sadece bilme ve açıklama amacını güden düşünce'yi dilegetiren kurgu (Os. Nazar, Fr. Speculation, Al. Spekulation, İng. Speculation, İt. Speculazione), insan düşüncesinin bilme ve açıklama için kılgı (pratik)dan bağımsız olarak işleyebileceği idealist yanılgısını taşır. Bu bakımdan kurgul (Os. Nazarî, Fr. Speculatif, Al. Spekulativ, İng. Speculative, İt. Speculativo) felsefe, deney ve gözlemlere baş vurmadan yapılmaya çalışılan salt düşünsel felsefedir. Felsefe, çağının bilimlerinden daha hızlı gelişmesi ve çağının bilimleriyle doğrulanma imkânından yoksun bulunması yüzünden, yüzyıllar boyunca spekülatif kalmıştır. Metafiziğin doğuşu bu yüzdendir. İlk materyalist düşüncelerin, karşıt idealist düşünceleri gerektirmesi de bu imkânsızlığın sonucudur. Nitekim, doğa bilimlerinin gelişmeye başlaması ve bilimlere karşı genel ilginin gün geçtikçe güçlenmesi metafiziği ve idealizmi çöktürme yoluna girmiştir. Felsefe elbette bir düşünce işidir, ancak sağlam felsefe bilimsel deney ve gözlemlerle doğrulanarak gelişir. Çağımız felsefesi tümüyle bilimselleşmiş bulunmaktadır. Felsefe, bilginin yolunu aramak ve onu elde etmek demek olduğuna göre, somut ve bilimsel sezgiden soyut düşünceye ve bundan da yeniden somut pratiğe geçilerek gerçekleştirilmektedir. Nesnel gerçeğin bilgisi ancak bu diyalektik yöntemle elde edilebilir... Metafizik ve onun çeşitli lidealist biçimleri bütünüyle kurgul felsefelerdir. Özellikle de alman idealizminin ünlü üçlüsü, Fichte, Schellin ve Hegel'in felsefeleri bu adla anılır. bkz. Kuram ve Kılgı, Bilgi Kuramı, Metafizik, Eytişim, Soyutlama, Düşüncecilik.